In een eerste test enkele weken geleden bekeken we de nieuwe Sonos Arc-soundbar. Op zijn eigen presteert dit toestel sterk, maar hoe zit het als je de Arc uitbreidt met een Sonos Sub en/of twee extra speakers voor achteraan in de woonkamer? Is deze toch niet goedkope upgrade de moeite waard? Dat onderzoeken we in deze follow-up review.
Sonos Arc met echt surround
Omdat we net een zeer uitgebreide review van de Sonos Arc gepubliceerd hebben, gaan we in dit artikel de nieuwe Sonos-soundbar niet helemaal opnieuw in de diepte bespreken. Mocht je onze Arc-test nog niet hebben gelezen, dan is het een goed idee om het eerst even te raadplegen. Zo ben je meteen mee met de mogelijkheden van dit opmerkelijk toestel.
Sonos positioneert de Arc als een alleskunner-soundbar die een aanzienlijke upgrade biedt ten opzichte van de speakers ingebouwd in je tv. Het uithangbord daarbij is de ondersteuning voor Dolby Atmos, de geluidstechnologie die surroundgeluid aanvult met geluidseffecten die in de hoogte op je afkomen. Er is momenteel een hype ontstaan rond Atmos, maar helemaal revolutionair is het niet. Eigenlijk is het de volgende stap na Dolby Digital+ en Dolby TrueHD, die ongeveer hetzelfde leveren in lossy respectievelijk lossless kwaliteit. Wat brengt het nu meer? Atmos creëert een driedimensioneel geluidsbeeld dat bij actiefilms meer beleving levert en bij andere films meer sfeer. De codec is ontworpen voor bioscopen, waar soms tientallen speakers in de zaal gepositioneerd worden zodat je echt ruimteschepen door de ruimte hoort bewegen en kogels langs je oren heen fluiten. Bij je thuis is het natuurlijk iets lastiger om hetzelfde te doen. De allerbeste oplossing is werken met een AV-receiver en je kamer uitrusten met 11 aparte luidsprekers plus een subwoofer (of doe gek: twee subs). Maar dat is niet bepaald een populaire keuze, voor begrijpelijke redenen: duur, omslachtig, complex. Dit verklaart waarom de meeste mensen die een beter tv-geluid wensen, opteren voor een compacte soundbar. Goed nieuws: de voorbije jaren zijn er toestellen verschenen die steeds dichter bij de prestaties van een surroundopstelling met aparte luidsprekers komen.
In deze test gaan we dus kijken naar een Arc in combinatie met een Sonos Sub (v3) en twee Sonos One-speakers. Onze opstelling is nagenoeg gelijk aan de ‘officiële’ surroundset die Sonos aanbiedt voor 2.096 euro. Wij gebruiken enkel Sonos Ones in plaats van de twee One SL’s die Sonos voorstelt, maar qua geluid zijn die modellen identiek.
Waarom extra speakers?
De Arc poogt op slimme wijze en met verschillende ingebouwde luidsprekers een Atmos-weergave te leveren. Dat lukt vrij goed en de nieuwe Sonos is zelfs een van de betere soundbars op dit vlak. Maar uiteindelijk blijft een soundbar een (collectie) speakers vooraan in je woonkamer, bij de tv. Het is heel moeilijk om daarmee geluidseffecten realistisch weer te geven die eigenlijk uit speakers achter je zou moeten komen. Sommige geavanceerde toestellen, zoals Yamaha’s YSP-1600 of Sennheisers Ambeo Bar, proberen het via geluidsprojectie. Effectief en overtuigend, maar de prestaties zijn sterk gebonden aan de eigenschappen van de omgeving. In een grote, open woonkamer of een ruimte waarin veel meubels staan, werkt de projectietechniek vaak niet goed.
Bijgevolg bieden steeds meer soundbarfabrikanten je de optie om een soundbar uit te breiden met twee draadloze speakers die je naast/achter je zitplek moet plaatsen. Sinds vorig jaar zijn er aardig wat toestellen van Harman Kardon, LG, Samsung en anderen verschenen met deze optie. We krijgen de indruk dat extra speakers populair zijn – en het is een effectieve manier om echte surround te bieden (en een mooie upsell-mogelijkheid voor winkeliers).
Maar eigenlijk is Sonos de grote pionier op vlak van uitbreidbaarheid. Reeds bij de Playbar (die in 2013 verscheen) kon je een set Sonos-speakers toevoegen om een 5.1-weergave te krijgen. Het merk bracht daarvoor een draadloze subwoofer uit die je kunt gebruiken om de basweergave te verbeteren. Dat is belangrijk bij films, en al helemaal bij spectaculaire scènes waar ultralage bastonen worden gebruikt om robots, explosies en ruimteschepen meer impact en diepte te geven. Die diepe tonen zijn even cruciaal voor moodsetting; denk aan de symfonische werken van John Williams die helemaal de sfeer van de Star Wars-scènes bepalen. Zonder lage tonen klinkt die Imperial March echt wel flauw en zou je de marcherende legionen van stormtroopers minder serieus nemen. Raak schieten kunnen ze toch niet.
De meerwaarde van twee extra speakers is dus dat geluidseffecten die achter je plaatsvinden op realistische wijze op je afkomen, vanuit een hoek die je brein verwacht. Zo ‘ontsnapt’ de actie van die rechthoek dat je tv-scherm is en wordt het meer omhullend, wat op zijn beurt inspeelt op je brein en je meer een film ‘beleeft’ dan wel gewoon ‘bekijkt’. Wat ook in de filmwereld “suspending your disbelief“ heet.
Surround is niet enkel relevant voor spectaculaire effecten, zoals kogels die langs je vliegen of voertuigen in een achtervolging. In films worden de achterste kanalen dikwijls gebruikt voor stillere sfeermuziek, bijvoorbeeld bij overgangen tussen scènes. Een dreigend toontje als de helden een donkere ruimte betreden, een dartel deuntje als opbouw naar een grap, die soort zaken.
Welke opties heb je voor rear-speakers?
Je kunt de Arc uitbreiden met twee Sonos-speakers en een Sonos Sub. Voor deze test gebruiken we een paar Sonos One-speakers voor de achterste kanalen (Sonos noemt dit de surroundspeakers). Je hebt ook andere opties, want in feite kun je nagenoeg elk Sonos-model gebruiken voor deze rol. Het moeten wel twee dezelfde types zijn. Je kunt niet een Sonos One met een oudere Play:1 combineren bijvoorbeeld. Maar wel uitzonderlijk wél een One SL met een gewone One. Het enige verschil tussen die twee modellen is immers de microfoon voor een stemassistent. Je zou in theorie zelfs twee Sonos Fives als surroundspeakers kunnen instellen, maar dat lijkt ons geweldige overkill. Misschien als je in een grote loft woont of zo.
De grote variëteit aan modellen die je kunt gebruiken als surroundspeakers vinden we een enorm pluspunt bij Sonos. Je hebt meerdere keuzes zodat je iets kunt vinden dat bij jouw interieur en situatie past. Zo zijn we heel gecharmeerd door de Ikea Symfonisk-boekenplankspeakers, beschikbaar in zwart of wit. Je kunt ze subtiel ophangen aan de muur én ze zijn niet duur (99 euro). De oudere Play:1-speakers zijn ook interessant omdat ze voorzien zijn van schroefdraad en je ze dus makkelijk kunt ophangen. Nog een optie? Weinig mensen weten dat je een Sonos Amp kunt inzetten voor de rear-kanalen. Dat is een peperdure optie, maar het laat wel toe dat je met inbouwspeakers kunt werken. Dat is nog subtieler. Het is ook goed om weten dat er voor Sonos relatief veel ophang- en staanderoplossingen zijn van derden, zoals Sanus of Flexson.
Wij kiezen echter voor de Sonos Ones, die we plaatsen op luidsprekerstands van Dali die we voor meestal voor monitortests gebruiken. Echt ideaal is dat niet. We weten uit ervaring immers dat je de Sonos Ones voor het beste resultaat liefst op oorhoogte plaatst. De stands zijn echter te laag bij onze zetel, dus moeten we een paar boeken uit de kast halen om ze wat hoger te plaatsen. Dat is een beetje knoeien, maar dit blijft een testopstelling. We gaan er vanuit dat mensen die permanent gaan voor deze oplossing de moeite zullen nemen om die rear-speakers op een goede hoogte te plaatsen. Zorgt op z’n minst dat ze ongehinderd geluid uitstralen naar de zitplaats (Sonos-logo naar jou gericht) en liefst op dezelfde hoogte als je oren als je zit. Hoger kan, maar dan liefst naar jou gekanteld.
Nieuwe Sonos Sub
We ontvangen voor deze test eveneens een nieuwe Sonos Sub, in een fraaie witte kleur. Dat past mooi in ons interieur met witte muren en lichthouten vloer. De Sonos Sub is nu ook vernieuwd, maar zo ver we kunnen bepalen is er niets fundamenteel veranderd. Het blijft een dubbeldriver-ontwerp met een uitsparing in het midden waar de twee luidsprekers op elkaar gericht zijn. Een apart design is het, niet vergelijkbaar met de meeste subwoofers. Voor wie er aan mocht twijfelen: dit is een gespecialiseerd Sonos-toestel. Je kunt het niet gebruiken met andere surroundapparatuur van andere merken.
Een van de zaken die we in deze review willen onderzoeken is hoe nuttig de Sonos Sub als upgrade is. Bij de Playbar vinden we hem snel een aanrader, ondanks een betrekkelijk hoge prijs van 799 euro. Door de Sub toe te voegen aan de oude Sonos-soundbar krijg je echt een veel betere ervaring. Maar is dat ook zo bij de Arc? Het klopt dat ook de nieuwe soundbar zijn luidsprekers anders zal aansturen als je een Sub toevoegt aan je systeem. De drivers in de Arc zullen niet langer bassen produceren (of toch minder laag dan voorheen), waardoor ze meer ademruimte krijgen om hogere frequenties beter weer te geven. Maar de Arc op zijn eigen is opvallend beter qua laagweergave dan zijn voorganger. We vermoeden dus dat de stap naar een Sonos Sub dus minder gauw nodig zal zijn.
Muziek is de kern
We gaan het in dit artikel niet uitgebreid hebben over de mogelijkheden van de (nieuwe) Sonos-app. Dat komt voldoende aan bod in de oorspronkelijke Arc-review en eerdere tests van Sonos-toestellen. Het volstaat te zeggen dat de Sonos-app uitblinkt in gebruiksvriendelijkheid en ongezien veel streamingdiensten ondersteunt. Het is heel makkelijk om muziek te beluisteren, geselecteerd via de Sonos-app of vanuit bepaalde muziek-apps (zoals Spotify). Je kunt ook vanaf je iPhone, iPad of Apple-computer audio streamen via Airplay 2.
Over muziek gesproken: hoe zit het in de context van een Arc met extra speakers en subwoofer? De extra speakers spelen dan ook een rol – vooral de Sub. De twee Sonos-toestellen die je achter je sofa plaatst, laten enkel beperkte muziekinformatie horen. Je merkt het nauwelijks en het dient meer voor sfeer. Je kunt dit via de app veranderen en de rear-speakers alles laten afspelen. Het verschil: bij het eerste heb je nog altijd een stereogevoel, bij het tweede wordt je kamer gevuld met een muzieklaag. Handig is sowieso dat er in de app voor de surroundspeakers aparte volumeregelaars zijn voor wanneer je naar een film kijkt (met andere woorden, als de tv de bron is) en als je naar muziek luistert (lees: als je streamt). Een muzikale soundtrack in een film wordt uiteraard met de film-instellingen afgespeeld.
Gebruik je Airplay 2, dan zal je die surroundspeakers niet apart zien opduiken. Enkel de Arc verschijnt als AirPlay-speaker (en eventuele andere Sonos-speakers in je woning).
Makkelijk instellen
Het toevoegen van surroundspeakers of Sonos Sub kan altijd achteraf. Maar net na tijdens het instellen van de Arc krijg je de vraag of je extra onderdelen wilt toevoegen (Homecinema-installatie), dus als je alle toestellen meteen in huis haalde kun je het in één keer regelen. Voeg je pas later een Sub toe, dan krijg je sowieso bij het instellen van dat toestel de vraag bij welke toestellen het hoort. De Sub moet je immers altijd met iets anders combineren.
Het instellen van een volledig surroundopstelling met Arc als middelpunt vraagt iets meer dan tijd. Extreem moeilijk is het niet, maar je moet toch wel een aantal extra stappen doorlopen. Een eerste stap is het instellen van de Sub. De heftigheid van bassen wordt sterk beïnvloed door waar je het toestel plaatst, dus dit is wel belangrijk. Als je de Sub in een hoek parkeert, mag het iets minder krachtiger spelen. We hebben ooit een Sonos Sub onder een zetel geschoven; dat werkte zelfs prima, maar het volume moest wel hoger dan normaal. Het was ook niet bepaald vriendelijk voor die glanzende laklaag. Een juist volume zoeken doe je in het stappenplan door een (verrassend hoog) testgeluid af te spelen en dan te kiezen uit tien volumeniveau’s. Er wordt ook gecheckt of de bassen in fase worden afgespeeld – een nogal technisch iets, maar niet moeilijk om in te stellen.
Daarna doorloop je in een aantal stappen het toevoegen van de surroundspeakers. Er zijn grafische aanwijzingen waar je de speakers moet plaatsen, dus echt moeilijk is dat niet. Sonos houdt de uitleg misschien net te beperkt, want het was goed geweest om te benadrukken dat de speakers best op oorhoogte staan en dat ze voor het beste resultaat niet te dichtbij mogen staan.
Het stappenplan eindigt met een vraag om het volume van de Sub nog fijn af te regelen. Nog even geduld, want dan moeten de toestellen nog aan elkaar gekoppeld worden. De surroundkanalen communiceren namelijk over een toegewijde 5GHz-verbinding met de Arc.
In principe kun je nu films bekijken. Maar eigenlijk zijn er nog een paar dingen om te doen. De Trueplay-functie instellen bijvoorbeeld. Deze analyseert het geluid in je kamer en compenseert voor eventuele problemen. Trueplay instellen is niet zo moeilijk, maar je moet er wel enkele minuten voor uittrekken en bereid zijn om rond te lopen in je woonkamer terwijl je wappert met je smartphone of tablet.. Let wel: je kunt het enkel doen met een iOS-toestel. Haal die iPad of iPhone maar boven, of zoek een buurman met een Apple-toestel die even op bezoek wil komen. De gebruikelijke vergoeding voor deze dienst is bier.
Trueplay is sowieso een aanrader, al adviseren we wel om goed te luisteren naar het geluid met Trueplay in- en uitgeschakeld. Misschien vind je het toch zonder beter. Via de instellingen kun je de functie gewoon aan of uit zetten. Een reden om Trueplay uit te schakelen is dat je dan zelf via ‘Audio van de surroundspeakers’ de balans kunt instellen. Concreet kun je dan aangeven op welke afstand elke surroundspeaker van je zitplaats geplaatst is. Dit is vooral relevant als een speaker veel verder weg staat dan de andere, iets dat we niet aanraden. Poog ze toch symmetrisch op te stellen. Je kunt overigens altijd via het Audio-scherm (te vinden onder Systeem/naamvankamermetArc) het volume van de rear-speakers (als paar, niet apart) aanpassen.
Makkelijk instellen
Op welk moment vonden we de surroundspeakers echt geweldig? Als Kylo Ren op Exegol voor het eerst de stem van Palptine hoort in ‘The Rise of Skywalker’ (via Disney+, in theorie Dolby Atmos maar vanwege de huidige coronabeperkingen in DD5.1). De dood-maar-toch-niet Keizer begroet hem met een zware stem die door heel de ruimte klinkt, eerst komende uit de Sonos Ones naast onze zetel. Ook bij de scènes op de waterplaneet Kef Bir dompelen die extra speakers achteraan je onder in, ahum, water, vooral. Watergolven als er met een skimmer over de zee worden gevolgen, waterstromen die vallen als Rey het wrak van de Death doorzoekt, muren van water die in de achtergrond de kampende Rey en Ren dreigen te overspoelen. Surround is hier effectief gebruikt om je in het midden van de actie te plaatsen, wat in deze Sonos-opstelling effectief wordt overgebracht.
Het is ook bij deze film dat we de Sub doorlopend in- en uitschakelen, en toch ook merken dat het wegvallen van die subwoofer (ingeregeld op +2) merkbaar maar ook niet zo erg is. De Arc wordt dan zelf minder subtiel en onder meer dialogen verliezen zonder subwoofer iets van detail. De lichtzwaarden klinken zonder Sub net iets té, het fijne geknetter verdwijnt naar het achtergrond. De Sub: nice to have, maar cruciaal? Het zegt veel over de kwaliteiten van de Arc dat het niet onmisbaar is, wat ons betreft.
Dolby Atmos draait niet altijd om spektakel, maar misschien nog meer rond het opwekken van een realistische sfeer. Om dit te testen, grijpen we naar ‘Roma’, de Netflix-film die terecht een Oscar kreeg voor zijn geweldig sounddesign. Bijna alle muziek die je hoort in deze film, komt uit dun klinkende radio’s die in de achtergrond spelen. Het is geweldig als je bij het bekijken van deze films opeens attent wordt gemaakt op een detail links of rechts van je, zoals die radio’s, kwetterende vogels, kinderen die lachen bij kijken naar tv of geroep ver weg op straat. Het brengt echt die enorme rijkdom van het stadsleven over – het bewijs dat geluid bij een film inderdaad vijftig procent van de beleving is, zoals George Lucas ooit opmerkte. Deze soundtrack zit zo propvol detail dat het echt uitdagend wordt voor een soundbar om het allemaal correct weer te geven. En inderdaad, de Arc kan dit niet even ruimtelijk neerzetten als de 5.1.4-surroundopstelling in de testruimte, maar vergeleken met veel rivalen levert het wel een goed resultaat. Bij de scène waarbij de vader van het gezin met zijn enorme lompe Amerikaanse slee in de net-groot-genoeg hal binnenrijdt, zorgt de Sonos Sub dat het motorgeronk van die V8 echt heftig klinkt in de kamer.
Te veel rust is ook niet goed, dus grijpen we weer naar ‘6 Underground’ van Michael Bay (Netflix, Dolby Atmos). De Arc met surround en Sub brengt de hectische actie goed over, maar omdat Bay zoveel baslawaai in zijn soundtracks stopt moeten we wel de subwoofer een tikje stiller zetten. De regisseur schakelt constant tussen heel stil en heel luid, een truc die goed kan werken als je niet overdrijft. Helaas, hij overdrijft. sHet zou wat contra de gebruiksvriendelijke aanpak van Sonos zijn, maar het zou niet slecht zijn als je deze setting sneller kon bereiken. Nu zijn het veel stappen.
Nog even over DTS
In onze oorspronkelijke Arc-review merkten we op dat Sonos besloten heeft DTS-formaten niet te ondersteunen. We rekenden dat Sonos niet al te zwaar aan, voornamelijk omdat het bedrijf wellicht gelijk heeft dat de meeste Arc-eigenaars hun films via Netflix zullen bekijken. Maar als het gaat om een Arc-surroundopstelling vinden we die lacune belangrijker. Dat is omdat we veronderstellen dat mensen die circa 2.000 euro uitgeven voor een audio-oplossing veeleisender (mogen) zijn. Een deel van hen gaan misschien wel hun Blu-rays willen bekijken in surround, via een speler die op de tv hangt. Helaas, als die film een DTS MA HD-soundtrack bezit (en dat hebben vele Blu-ray-films) dan komt er geen geluid uit de Arc. De oplossing is de digitale uitgang op je tv naar PCM te veranderen en tevreden zijn met een stereoweergave. Achteraf mag je niet vergeten om deze tv-instelling weer op ‘automatisch’ of passthrough’ te zetten als je Atmos-content wil bekijken. Niet zo ingewikkeld allemaal (al moet je bij sommige tv-interfaces echt wel diep in de instellingen duiken voor deze setting), maar het was gewoon handiger geweest als Sonos die DTS-licentie had aangeschaft. Hopelijk is dat iets dat zal overwogen worden.
Sonos heeft daarnaast geen upmixing-functie voorzien om Dolby Digital 5.1 naar een pseudo-Atmos te brengen. De fabrikant vertelde ons dat dit wel onderzocht hebben, maar de resultaten te kunstmatig vond klinken. Voor dat standpunt valt iets voor te zeggen, al was het toch beter geweest als de consument het gewoon zelf kon beslissen via een toggle-functie. Maar toch, na het testen we vinden het gek genoeg minder een probleem bij een Arc met surroundspeakers. Toen we bijvoorbeeld ‘Red 2’ via Netflix bekeken, met DD 5.1, misten we die hoogtekanalen wél bij een alleenstaande Arc, maar totaal niet met de Arc-surroundopstelling. Dit is trouwens een film bij uitstek waaraan je kunt zien dat de cast er enorm veel plezier aan beleefden, zelfs Helen Mirren en John Malkovich – twee acteurs die meestal het etiket ‘serieus’ dragen, maar hier gewillig de ene droge one-liner na het andere afvuren.
Conclusie
De upgrade die we aanraden bij de Arc: de surroundspeakers. Als je een filmliefhebber bent of graag series via Netflix in één ruk verorbert, dan leveren die twee extra speakertjes echt een stuk meer beleving. Voorwaarde is wel dat je de tijd neemt om ze een goede plaats te geven en ze via de app in te stellen. Vooral dat eerst is echt belangrijk: als één speaker heel dicht plaatst en de tweede achter de gordijnen, zal het effect verbroken zijn. Het mooie aan deze upgrade is dat je wel wat opties hebt. Zelfs met twee betaalbare Ikea Symfonisk-speakers kun je al veel bereiken. Naargelang welke modellen je kiest, valt de kostprijs van deze upgrade wel mee voor wat je krijgt.
Moet die Sonos Sub er dan ook bij? Dat vinden we al een moeilijker vraagstuk. In onze woonkamer van 25 m2 durven we daar aan te twijfelen (terwijl we bij de Playbar in dezelfde ruimte het wel aanraadden). De noodzaak is er minder groot én we vonden bij het inschakelen van de Sub dat de Arc wel een tikje nasaler klonk. Uiteraard krijg je in de ruil wel een heftigere, spectaculairdere weergave bij actiefilms en klinkt sommige muziek meteen veel machtiger. Het blijft wel een betrekkelijk duur toestel (800 euro). De prijskaart vinden we stevig. Eigenlijk is de Sonos Sub overengineered voor de rol die het in de modale woonkamer zou moeten oppakken. We hebben het al vaker gezegd: een Sub Mini die minder kost zou een slim idee zijn.
We zouden dus Arc-eigenaars de upgrade naar surroundspeakers aanraden, maar wel adviseren om na te denken over de Sub. En wat als je kijkt naar concurrerende soundbars met extra speakers die achteraan staan? We gaan in het najaar met die soort toestellen een bredere vergelijkende tests voor houden, maar op basis van de systemen die we gehoord hebben lijkt de Arc in surround prima te presenteren. Maar als er één merk altijd indruk op maakte, dan was het wel Samsung met zijn topmodel. Die beschikt over surroundspeakers die per stuk twee kanalen leveren waardoor het als enige 7.1.4 levert, dus ook met Atmos hoogtekanalen achteraan. Wat wij nu graag bij Sonos zouden zien is een toegewijde speaker voor achteraan die ook geschikt is om het achterste Atmos-kanaal te leveren. Dat zou de kers op de taart zijn.
Reacties (11)