Positie van luidsprekers in een surround home cinema-systeem: waar moet je ze zetten?

12 februari 2024 7 Minuten 6 Reacties
Review Dali Oberon 1C 8

Steeds meer mensen kiezen voor een home cinema-systeem met surroundsound, geluid dat de luisterpositie omringt. Maar, hoe plaats je die luidsprekers nu precies in de ruimte en waar moet je op letten? Er zijn veel verschillende opstellingsmogelijkheden en daarom zetten we alles nog een keer voor je onder elkaar.

Een home cinema-systeem bestaat uit veel componenten maar één van de meest belangrijke onderdelen van een home cinema-systeem is de opstelling van de luidsprekers en de subwoofer. We komen veel opstellingen tegen waar deze verre van optimaal geplaatst zijn en dat komt de audioweergave niet ten goede. Er zijn een aantal richtlijnen waar je jezelf aan kunt houden voor het plaatsen van de luidsprekers, en dit resulteert in een hoorbaar betere surroundervaring.

Hieronder behandelen we de meest voorkomende surround-opstellingen, van een simpel 2.1-kanaals systeem tot een uitgebreid luidsprekersysteem met Dolby Atmos. Let wel; in de voorbeelden gaan we uit van een vierkante of rechthoekige kamer en houden we geen rekening met de akoestiek van de ruimte. Er zijn verschillende manieren om de luidsprekers van je home cinema systeem te plaatsen en natuurlijk heeft elke huiskamer of elke luidspreker zijn beperkingen. Zo kan een kamer door een bepaalde vorm wellicht geen luidsprekers in de juiste hoek kwijt of kan een bepaalde luidspreker door zijn grootte niet opgehangen worden voor een optimale positie. Onderstaande richtlijnen geven je een goed startpunt voor een basis installatie van je home cinema systeem, maar je kunt er van afwijken wanneer de kamer of de soort luidspreker hierom vraagt.

2.1 home cinema surround-opstelling

Eén van de meest eenvoudig opstellingen is de 2.1-kanaals opstelling. Eigenlijk is dit geen surround-opstelling want je maakt gebruik van drie speakers aan de voorzijde. Surroundluidsprekers zijn niet aanwezig. Maar, de mensen die graag naar stereomuziek luisteren kiezen vaak voor deze opstelling.

Wanneer je op de bank zit, op de positie waar vandaan je een film kijkt of muziek luistert, moeten de luidsprekers in een hoek van ongeveer 30 graden staan, aan weerszijden van het midden (vaak de tv). Ook is het belangrijk dat de luidsprekers naar binnen toe wijzen, in een rechte lijn richting de luisterpositie. De afstand tussen de luidsprekers en de tv moet ongeveer een meter zijn en beide luidsprekers moeten op dezelfde afstand van de tv en op dezelfde afstand van de luisterpositie staan. De subwoofer kun je in principe overal plaatsen aangezien deze een vaak omnidirectioneel geluid heeft maar de beste positie is links of rechts naast de tv. Plaats de subwoofer in ieder geval niet in een nis, hoek of afgesloten ruimte. Hiermee voorkom je de opbouw van geluid, wat de lage tonen overdreven en rommelig kan laten overkomen.

5.1 home cinema surround-opstelling

De meest eenvoudige surround-opstelling is de 5.1-kanaals opstelling. Hierbij voeg je aan bovenstaande opstelling drie extra luidsprekers toe; een centerspeaker voor de middentonen (dialogen met name) en twee surroundluidsprekers voor de surroundeffecten. De centerspeaker plaats je direct voor de luisterpositie, boven of onder de tv. Deze staat dus tussen de twee stereospeakers aan de voorzijde in. De surroundluidsprekers komen links en rechts achter de luisterpositie te staan, liefst iets boven oorhoogte. De speakers wijzen in een hoek van 90-110 graden richting de luisterpositie.

7.1 home cinema surround-opstelling

Voor een nog indrukwekkendere surround-ervaring kun je kiezen voor een 7.1-kanaals systeem. Dit systeem voegt twee extra luidsprekers achter de luisterpositie toe om zo een 360 graden-effect te creëren. Je gebruikt dezelfde opstelling voor de frontluidsprekers, de subwoofer en de centerspeakers zoals hierboven omschreven, maar zorg ervoor dat de links en rechts surroundluidsprekers nu in een hoek van 90 graden naast de luisterpositie staan. Achter de luisterpositie komen de twee extra luidsprekers, vaak Rear/Back surround genoemd. Deze staan in een hoek van 145 graden tot de luisterpositie en kunnen het beste iets boven oorhoogte geplaatst worden.

9.1 home cinema surround-opstelling

De 9.1-kanaals opstelling kan op twee verschillende manieren. Je houdt de hierboven genoemde opstelling voor 7.1-kanalen aan maar je kunt vervolgens kiezen voor hoogtekanalen aan de voorzijde of twee kanalen midden voor. Kies je voor midden voor dan staan de twee kanalen op dezelfde lijn als de surroundluidsprekers links en rechts en wijzen ze in een hoek van 505 – 70 graden naar de luisterpositie.

Kies je voor de hoogtekanalen dan plaats je twee speakers recht boven de front links en front rechts, ongeveer 1 tot 2 meter erboven.

Dolby Atmos en DTS:X surround-opstelling

Twee vrij nieuwe audioformaten zijn Dolby Atmos en DTS:X. Deze audioformaten functioneren optimaal met luidsprekers die aan het plafond hangen. Je hebt verschillende opstellingsmogelijkheden, van 5.1.2 en 7.1.2 (waarbij de twee staat voor twee luidsprekers bovenin) tot 7.1.4 of 9.1.4 (vier luidsprekers bovenin). Meer over alle opstellingsmogelijkheden van Dolby Atmos lees je in ons Dolby Atmos-artikel. Meer over het aansluiten van de speakers voor dit surroundformaat vind je in ons artikel over het aansluiten van Dolby Atmos-luidsprekers.

Auro 3D surround-opstelling

En dan is er nog het wat onbekendere Auro 3D. Dit surroundformaat gebruikt als basis de 5.1-kanaals opstelling zoals hierboven omschreven maar ziet dit als onderste laag. Boven deze laag wordt eenzelfde 5-kanaals laag geplaatst, net boven de onderste laag luidsprekers. Daarbij wordt exact boven de luisterpositie een kanaal geplaatst, ook wel de ‘voice of god’ genoemd. Eigenlijk is dit de optimale opstelling voor Auro 3D maar er zijn alternatieven zoals op de website van Auro omschreven.

Luidsprekers ophangen

Mocht je luidsprekers in de 5.1- of 7.1-kanaals opstellingen willen ophangen dan is dit mogelijk. Zorg er wel voor dat de luidsprekers in een hoek hangen zodat ze richting de luisterpositie wijzen. Ga je naar opstellingen met Dolby Atmos en/of DTS:X dan is het verstandig om de richtlijnen voor de hangende speakers aan te houden en de overige luidsprekers niet op te hangen.

Overige punten

Er zijn natuurlijk uitzonderingen op bovenstaande regels, bijvoorbeeld wanneer de vorm van de kamer een opstelling onmogelijk maakt of wanneer akoestische eigenschappen om een andere plaatsing vragen. Ook bieden sommige luidsprekers (staande zuilen) soms de mogelijkheid om de functie van de subwoofer over te nemen en de lage tonen dus weer te geven. Wanneer dit mogelijk is komt de subwoofer in het systeem te vervallen.

Sommige alles-in-één home cinema systemen en veel av0receivers hebben een ingebouwde kalibratiefunctie om de luidsprekers en de weergave van geluid optimaal af te stellen op de omgeving. Gebruik deze functie om de audioweergave verder af te stellen na het volgen van bovenstaande richtlijnen of zorg dat de audioweergave afgesteld wordt op een afwijkende plaatsing van luidsprekers door beperkingen van de kamer of luidsprekers zelf.

Zelf aan de slag?

Wil je zelf de ultieme thuisbioscoop bouwen en wil je graag weten waar je allemaal rekening mee moet houden? Wij zijn je al voor gegaan en hebben alles gedocumenteerd. Neem daarom onze uitgebreide gids door waarin we elke stap bespreken; van een lege ruimte tot een complete thuisbioscoop.

Meer informatie

Meer informatie over het kopen, plaatsen en aansluiten van luidsprekers in je home cinema-systeem vind je in onze tips en advies-sectie. Ook kun je verder lezen via onderstaande links.

Reacties (6)